İsim Göreve gelme Görevi bırakma Siyasi parti Köken 1 Mustafa Kemal Atatürk

10 Kasım 1938 11 Kasım 1938 Cumhuriyet Halk Partisi TBMM Başkanı 2 İsmet İnönü

11 Kasım 1938 22 Mayıs 1950 Cumhuriyet Halk Partisi

Asker-Devlet Memuru

3 Celâl Bayar

22 Mayıs 1950 27 Mayıs 1960 Demokrat Parti Bankacı-Devlet Memuru Cemal Gürsel

27 Mayıs 1960 26 Ekim 1961 Milli Birlik Komitesi Asker-Devlet Memuru 4 Cemal Gürsel

26 Ekim 1961 28 Mart 1966 Yok Asker-Devlet Memuru İbrahim Şevki Atasagun 2 Şubat 1966 28 Mart 1966 Adalet Partisi Senato Başkanı 5 Cevdet Sunay

28 Mart 1966 28 Mart 1973 Yok Asker-Devlet Memuru Tekin Arıburun 28 Mart 1973 6 Nisan 1973 Adalet Partisi Senato Başkanı 6 Fahri Korutürk

6 Nisan 1973 6 Nisan 1980 Yok Asker-Devlet Memuru İhsan Sabri Çağlayangil

7 Nisan 1980 12 Eylül 1980 Adalet Partisi Senato Başkanı Kenan Evren 12 Eylül 1980 9 Kasım 1982 Milli Güvenlik Konseyi Asker-Devlet Memuru 7 Kenan Evren 9 Kasım 1982 31 Ekim 1989 Yok Asker-Devlet Memuru 8 Turgut Özal

31 Ekim 1989 17 Nisan 1993 Anavatan Partisi^[1]Mühendis-Devlet MemuruHüsamettin Cindoruk 100px 17 Nisan 1993 16 Mayıs 1993 Doğru Yol Partisi TBMM Başkanı 9 Süleyman Demirel

16 Mayıs 1993 16 Mayıs 2000 Doğru Yol Partisi^[2]Mühendis-Devlet Memuru 10 Ahmet Necdet Sezer

16 Mayıs 2000 28 Ağustos 2007 Yok Hukukçu-Devlet Memuru 11 Abdullah Gül

28 Ağustos 2007 Görevde Adalet ve Kalkınma Partisi^[3]İktisatçı-Üniversite Hocası

TÜRKİYE

Plaka kodu İsim Alan (km²) Nüfus Nüfus yoğunluğu (/km²) Merkez Merkez nüfusu Bölge

01 Adana 14,256 2,062,226 145 Adana 1,130,710 Akdeniz Bölgesi

02 Adıyaman 7,572 588,475 78 Adıyaman 178,538 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

03 Afyonkarahisar 14,532 701,326 48 Afyon 128,516 Ege Bölgesi

04 Ağrı 11,315 537,665 48 Ağrı 79,764 Doğu Anadolu Bölgesi

05 Amasya 5,731 365,231 63 Amasya 74,393 Karadeniz Bölgesi

06 Ankara 25,615 5,017,914 156 Ankara 3,203,362 İç Anadolu Bölgesi

07 Antalya 20,599 1,719,751 83 Antalya 603,190 Akdeniz Bölgesi

08 Artvin 7,493 191,934 25 Artvin 23,157 Karadeniz Bölgesi

09 Aydın 7,922 950,757 120 Aydın 142,267 Ege Bölgesi

10 Balıkesir 14,442 1,076,347 74 Balıkesir 215,436 Marmara Bölgesi

11 Bilecik 4,181 194,326 46 Bilecik 34,105 Marmara Bölgesi

12 Bingöl 8,402 253,739 30 Bingöl 68,876 Doğu Anadolu Bölgesi

13 Bitlis 8,413 388,678 46 Bitlis 44,923 Doğu Anadolu Bölgesi

14 Bolu 10,716 270,654 25 Bolu 84,565 Karadeniz Bölgesi

15 Burdur 7,238 256,803 35 Burdur 63,363 Akdeniz Bölgesi

16 Bursa 11,087 3,594,687 191 Bursa 2,625,140 Marmara Bölgesi

17 Çanakkale 9,887 464,975 47 Çanakkale 75,810 Marmara Bölgesi

18 Çankırı 8,411 270,355 32 Çankırı 62,508 İç Anadolu Bölgesi

19 Çorum 12,833 597,065 46 Çorum 161,321 Karadeniz Bölgesi

20 Denizli 11,716 950,029 72 Denizli 350,000 Ege Bölgesi

21 Diyarbakır 15,162 1,362,708 89 Diyarbakır 545,983 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

22 Edirne 6,241 402,606 64 Edirne 119,298 Marmara Bölgesi

23 Elazığ 9,181 569,616 62 Elazığ 266,495 Doğu Anadolu Bölgesi

24 Erzincan 11,974 316,841 26 Erzincan 107,175 Doğu Anadolu Bölgesi

25 Erzurum 24,741 937,389 37 Erzurum 361,235 Doğu Anadolu Bölgesi

26 Eskişehir 13,904 706,009 50 Eskişehir 482,793 İç Anadolu Bölgesi

27 Gaziantep 7,194 1,285,249 178 Gaziantep 853,513 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

28 Giresun 7,151 523,819 73 Giresun 83,636 Karadeniz Bölgesi

29 Gümüşhane 6,125 186,953 30 Gümüşhane 30,270 Karadeniz Bölgesi

30 Hakkâri 7,729 236,581 30 Hakkâri 58,145 Doğu Anadolu Bölgesi

31 Hatay 5,403 1,448,418 268 Antakya 202,216 Akdeniz Bölgesi

32 Isparta 8,733 513,681 58 Isparta 148,496 Akdeniz Bölgesi

33 Mersin 15,737 2,271,400 304 Mersin 1,375,842 Akdeniz Bölgesi

34 Istanbul 5,170 11,622,257 1,937 Istanbul 11,008,790 Marmara Bölgesi

35 İzmir 11811 3,370,866 285 İzmir 2,232,265 Ege Bölgesi

36 Kars 9,594 325,016 33 Kars 78,473 Doğu Anadolu Bölgesi

37 Kastamonu 13,473 375,476 27 Kastamonu 64,606 Karadeniz Bölgesi

38 Kayseri 17,116 1,060,432 61 Kayseri 536,392 İç Anadolu Bölgesi

39 Kırklareli 6,056 328,461 54 Kırklareli 53,221 Marmara Bölgesi

40 Kırşehir 6,434 253,239 39 Kırşehir 88,105 İç Anadolu Bölgesi

41 Kocaeli 3635 1,206,085 331 İzmit 195,699 Marmara Bölgesi

42 Konya 40,824 2,192,166 53 Konya 742,690 İç Anadolu Bölgesi

43 Kütahya 12,119 656,903 54 Kütahya 166,665 Ege Bölgesi

44 Malatya 12,235 853,658 69 Malatya 381,081 Doğu Anadolu Bölgesi

45 Manisa 13,120 1,260,169 96 Manisa 214,345 Ege Bölgesi

46 Kahramanmaraş 14,213 1,002,384 70 Kahramanmaraş 326,198 Akdeniz Bölgesi

47 Mardin 9,097 705,098 77 Mardin 65,072 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

48 Muğla 12,716 715,328 56 Muğla 43,845 Ege Bölgesi

49 Muş 8,023 453,654 56 Muş 67,927 Doğu Anadolu Bölgesi

50 Nevşehir 5,438 309,914 56 Nevşehir 67,864 İç Anadolu Bölgesi

51 Niğde 7,318 348,081 47 Niğde 78,088 İç Anadolu Bölgesi

52 Ordu 5,894 887,765 150 Ordu 112,525 Karadeniz Bölgesi

53 Rize 3,792 365,938 96 Rize 78,144 Karadeniz Bölgesi

54 Sakarya 4,895 756,168 154 Adapazarı 283,752 Marmara Bölgesi

55 Samsun 9,474 1,209,137 127 Samsun 363,180 Karadeniz Bölgesi

56 Siirt 5,465 263,676 48 Siirt 98,281 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

57 Sinop 5,858 225,574 38 Sinop 30,502 Karadeniz Bölgesi

58 Sivas 28,129 755,091 26 Sivas 251,776 İç Anadolu Bölgesi

59 Tekirdağ 6,345 623,591 98 Tekirdağ 107,191 Marmara Bölgesi

60 Tokat 9,912 828,027 83 Tokat 113,100 Karadeniz Bölgesi

61 Trabzon 4,495 975,137 216 Trabzon 214,949 Karadeniz Bölgesi

62 Tunceli 7,406 93,584 12 Tunceli 25,041 Doğu Anadolu Bölgesi

63 Şanlıurfa 19,091 1,443,422 75 Şanlıurfa 385,588 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

64 Uşak 5,174 322,313 62 Uşak 137,001 Ege Bölgesi

65 Van 20,927 877,524 41 Van 284,464 Doğu Anadolu Bölgesi

66 Yozgat 14,083 682,919 48 Yozgat 73,930 İç Anadolu Bölgesi

67 Zonguldak 3,470 615,599 177 Zonguldak 104,276 Karadeniz Bölgesi

68 Aksaray 8,051 396,084 49 Aksaray 129,949 İç Anadolu Bölgesi

69 Bayburt 4,043 97,358 24 Bayburt 32,285 Karadeniz Bölgesi

70 Karaman 8,816 243,210 27 Karaman 105,384 İç Anadolu Bölgesi

71 Kırıkkale 45,89 383,508 83 Kırıkkale 205,078 İç Anadolu Bölgesi

72 Batman 4,671 456,734 97 Batman 246,678 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

73 Şırnak 7,296 353,197 48 Şırnak 52,743 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

74 Bartın 1,960 184,178 93 Bartın 35,992 Karadeniz Bölgesi

75 Ardahan 5,495 133,756 24 Ardahan 17,274 Doğu Anadolu Bölgesi

76 Iğdır 3,584 168,634 47 Iğdır 59,880 Doğu Anadolu Bölgesi

77 Yalova 847 168,593 200 Yalova 70,118 Marmara Bölgesi

78 Karabük 2,420 225,102 93 Karabük 100,749 Karadeniz Bölgesi

79 Kilis 1,642 114,724 70 Kilis 70,670 Güneydoğu Anadolu Bölgesi

80 Osmaniye 3,767 458,782 124 Osmaniye 173,977 Akdeniz Bölgesi

81 Düzce 3,641 314,261 90 Düzce 56,649 Karadeniz Bölgesi

düzce

» GÜNCEL

İşte Türkiye'de idam edilenler

01 Eylül 2010, 00:54

Türkiye'de 1920 yılından günümüze kadar 15'i kadın 712 kişi sivil ve askeri mahkeme kararlarıyla idam edildi.

Türkiye Cumhuriyeti tarihi sürecinde yılda ortalama 2 kişi sivil yönetim, 13 kişi ise askeri yönetimler tarafından idam edildi.

Türkiye'de 1920 yılından sonra çeşitli dönemlerde idamlar gerçekleştirildi. İstiklal Mahkemeleri dahil idam cezalarının uygulanmadığı 1984 yılına kadar onlarca kişi idam edildi. Derlenen bilgilere göre, Türkiye'nin idam tarihinde çeşitli dönemlerde artış gösteriyor. İstiklal mahkemeleri dışındaki idamların ilk önemli örneği menemen olayının ardından yaşandı. 23 Aralık 1930 günü Menemen'de yedek Asteğmen Kubilay'ın öldürülmesi olayı ile ilgili 37 kişi ölüm cezasına çarptırdı.

CASUSLUK GEREKÇESİYLE TEK İDAM

Meclis, 28'inin ölüm cezasını onayladı. Cumhuriyet tarihinin casusluk gerekçesiyle tek idamı ise 1949'da yapıldı. Sovyetler Birliği hesabına çalıştığı saptanan Aram Şanesyan adlı kişi asıldı. Daha sonra on yıl başbakanlık yapan Adnan Menderes ile Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın 16 ve 17 Eylül 1961'de idam edildi. 5 Temmuz 1964'de ise, iki asker Kara Harp Okulu Komutanı Talat Aydemir ile Süvari Birliği Komutanı Fethi Gürcan'ın yönetime el koymak için darbe girişiminde bulundukları gerekçesiyle infazları yapıldı. 6 Mayıs 1972'de, Türk Halk Kurtuluş Ordusu, THKO üyesi Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edildi.

12 Eylül 1980 askeri darbesinin ilk idam edilen Necdet Adalı, Kurtuluş örgütü üyesiydi. Devrimci Yol üyesi Hıdır Arslan, 12 Eylül döneminin son idamı oldu. 1980-84 yıllarında 50 kişi idam edildi. 1982 yılında ölüm cezası infaz edilenlerden biri Asala üyesi Levon Ekmekçiyan oldu. 12 Eylül döneminde sıkıyönetim Askeri Mahkemeleri'nce 517 sanığa idam cezası verildi. Askeri Yargıtay'ın onayladığı idam kararlarının sayısı 124 oldu. Bunlardan, Milli Güvenlik Konseyi'nin onayladığı ve onay sonrası hemen infazı yapılan 50'si dışındakiler için cezalar fiilen müebbet hapse dönüştü.

MENEMEN OLAYLARINDA 150 KİŞİ İDAM EDİLDİ

1922 ile Menemen olayının yaşandığı 1931 arasında 150 kişi idam edildi. Bu dönemde, 3 idamla 1923, 53 idamla 1931 en az ve en çok infaz yapılan yıllar oldu. 1932-1937 yıllarında 95 kişi idam edildi. 1932'de tek infaz yapıldı, 1937'de Dersim olaylarıyla ilgili 11 kişi idam edildi. 1937 ile 1950 yıllarında 220 kişi, 1951-1960 yıllarında ise 43 kişi idam edildi. 1961'de 11, 1963'de 24, 1964'de 21 ve 1972'de 17 kişi idam edildi. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 1920 yılından sonra 15'i kadın 712 kişi idama mahkum edilmiş oldu. Kurulan 14 İstiklal Mahkemesi'nde ise yüzlerce kişi idam edildi.

Dünyada idam cezası 75 ülkede tüm suçlar için tamamen kaldırıldı. 14 ülkede savaş zamanı işlenen suçlar için idam cezası korunuyor. 20 ülkede yasalarda var ancak uygulanmıyor. 86 ülkede idam cezası yasalarda var ve uygulanıyor. Türkiye'de 1984 tarihinden bu yana ölüm cezaları uygulanmıyor. Verilere göre sivil yönetimler tarafından yılda ortalama 2 infaz gerçekleştirilirken, askeri yönetimler sırasında yılda ortalama 13'ten fazla kişi idam edildi.

1920-1961 arasında idam edilen milletvekillerinin sayısı ise 16 iken, bunların 11'i İstiklal Mahkemeleri tarafından ölüm cezasına çarptırıldı.

	Resmi	Adı	Göreve gelme	Görevi bırakma	Hükümetin ana partisi
1		Mustafa Fevzi Paşa (Çakmak)	24 Ocak 1921	19 Mayıs 1921	Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
2		Mustafa Fevzi Paşa (Çakmak)	19 Mayıs 1921	9 Temmuz 1922	Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
3		Hüseyin Rauf Bey (Orbay)	12 Temmuz 1922	4 Ağustos 1923	Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
4		Ali Fethi Bey (Okyar)	14 Ağustos 1923	27 Ekim 1923	Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

Cumhuriyet Dönemi [değiştir]

Anahtar:	CHP	DP	AP	ANAP	DYP	RP	DSP	AKP	Diğer

	Resmi	Adı	Göreve gelme	Görevi bırakma	Hükümetin ana partisi
1		Mustafa İsmet Paşa (İnönü), 1. hükûmeti	1 Kasım 1923	6 Mart 1924	Halk Fırkası
2		Mustafa İsmet Paşa (İnönü), 2. hükûmeti	6 Mart 1924	22 Kasım 1924	Halk Fırkası
3		Ali Fethi Bey	22 Kasım 1924	3 Mart 1925	Cumhuriyet Halk Fırkası
4		Mustafa İsmet Paşa (İnönü), 3. hükûmeti	4 Mart 1925	1 Kasım 1927	Cumhuriyet Halk Fırkası
5		Mustafa İsmet Paşa (İnönü), 4. hükûmeti	1 Kasım 1927	27 Eylül 1930	Cumhuriyet Halk Fırkası
6		Mustafa İsmet Paşa (İnönü), 5. hükûmeti	27 Eylül 1930	4 Mayıs 1931	Cumhuriyet Halk Fırkası
7		Mustafa İsmet Paşa (İnönü), 6. hükûmeti	4 Mayıs 1931	1 Mart 1935	Cumhuriyet Halk Fırkası
8		Mustafa İsmet İnönü, 7. hükûmeti	1 Mart 1935	25 Ekim 1937	Cumhuriyet Halk Partisi
9		Mahmud Celâl Bayar, 1. hükûmeti	25 Ekim 1937	11 Kasım 1938	Cumhuriyet Halk Partisi
10		Mahmud Celâl Bayar, 2. hükümeti	11 Kasım 1938	25 Ocak 1939	Cumhuriyet Halk Partisi
11		Refik İbrahim Saydam, 1. hükümeti	25 Ocak 1939	3 Nisan 1939	Cumhuriyet Halk Partisi
12		Refik İbrahim Saydam, 2. hükümeti	3 Nisan 1939	8 Temmuz 1942	Cumhuriyet Halk Partisi
		Ahmet Fikri Tüzer	8 Temmuz 1942	9 Temmuz 1942	Cumhuriyet Halk Partisi
13		Mehmet Şükrü Saraçoğlu, 1. hükümeti	9 Temmuz 1942	9 Mart 1943	Cumhuriyet Halk Partisi
14		Mehmet Şükrü Saraçoğlu, 2. hükümeti	9 Mart 1943	7 Ağustos 1946	Cumhuriyet Halk Partisi
15		Mehmet Recep Peker	7 Ağustos 1946	10 Eylül 1947	Cumhuriyet Halk Partisi
16		Hasan Hüsnü Saka, 1. hükümeti	10 Eylül 1947	10 Haziran 1948	Cumhuriyet Halk Partisi
17		Hasan Hüsnü Saka, 2. hükümeti	10 Haziran 1948	16 Ocak 1949	Cumhuriyet Halk Partisi
18		Mehmet Şemsettin Günaltay	16 Ocak 1949	22 Mayıs 1950	Cumhuriyet Halk Partisi
19		Ali Adnan Ertekin Menderes, 1. hükümeti	22 Mayıs 1950	9 Mart 1951	DP
20		Ali Adnan Ertekin Menderes, 2. hükümeti	9 Mart 1951	17 Mayıs 1954	DP
21		Ali Adnan Ertekin Menderes, 3. hükümeti	17 Mayıs 1954	9 Aralık 1955	DP
22		Ali Adnan Ertekin Menderes, 4. hükümeti	9 Aralık 1955	25 Kasım 1957	DP
23		Ali Adnan Ertekin Menderes, 5. hükümeti	25 Kasım 1957	27 Mayıs 1960	DP
24		Cemal Gürsel, 1. hükümeti	27 Mayıs 1960	5 Ocak 1961	Sivil olmayan hükümet
25		Cemal Gürsel, 2. hükümeti	5 Ocak 1961	27 Ekim 1961	Sivil olmayan hükümet
		Emin Fahrettin Özdilek	27 Ekim 1961	20 Kasım 1961	Sivil olmayan hükümet
26		Mustafa İsmet İnönü, 8. hükümeti	20 Kasım 1961	25 Haziran 1962	Cumhuriyet Halk Partisi
27		Mustafa İsmet İnönü, 9. hükümeti	25 Haziran 1962	25 Aralık 1963	Cumhuriyet Halk Partisi
28		Mustafa İsmet İnönü, 10. hükümeti	25 Aralık 1963	20 Şubat 1965	Cumhuriyet Halk Partisi
29		Suad Hayri Ürgüplü	20 Şubat 1965	27 Ekim 1965	AP
30		Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 1. hükümeti	27 Ekim 1965	3 Kasım 1969	AP
31		Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 2. hükümeti	3 Kasım 1969	6 Mart 1970	AP
32		Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 3. hükümeti	6 Mart 1970	26 Mart 1971	AP
33		İsmail Nihat Erim, 1. hükümeti	26 Mart 1971	11 Aralık 1971	Milli Birlik hükümeti
34		İsmail Nihat Erim, 2. hükümeti	11 Aralık 1971	22 Mayıs 1972	Milli Birlik hükümeti
35		Ferit Sadi Melen	22 Mayıs 1972	15 Nisan 1973	Geçici hükümet
36		Mehmet Naim Talu	15 Nisan 1973	26 Ocak 1974	Geçici hükümet
37		Mustafa Bülend Ecevit, 1. hükümeti	26 Ocak 1974	17 Kasım 1974	Cumhuriyet Halk Partisi
38		Mahmut Sadi Irmak	17 Kasım 1974	31 Mart 1975	Geçici hükümet
39		Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 4. hükümeti	31 Mart 1975	21 Haziran 1977	AP
40		Mustafa Bülend Ecevit, 2. hükümeti	21 Haziran 1977	21 Temmuz 1977	Cumhuriyet Halk Partisi
41		Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 5. hükümeti	21 Temmuz 1977	5 Ocak 1978	AP
42		Mustafa Bülent Ecevit, 3. hükümeti	5 Ocak 1978	12 Kasım 1979	Cumhuriyet Halk Partisi
43		Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 6. hükümeti	12 Kasım 1979	12 Eylül 1980	AP
44		Saim Bülend Ulusu	21 Eylül 1980	13 Aralık 1983	Sivil olmayan hükümet
45		Turgut Özal, 1. hükûmeti	13 Aralık 1983	21 Aralık 1987	Anavatan Partisi
46		Turgut Özal, 2. hükûmeti	21 Aralık 1987	31 Ekim 1989	Anavatan Partisi
		Ali Hüsrev Bozer	31 Ekim 1989	9 Kasım 1989	Anavatan Partisi
47		Yıldırım Akbulut	9 Kasım 1989	23 Haziran 1991	Anavatan Partisi
48		Ahmet Mesut Yılmaz, 1. hükümeti	23 Haziran 1991	20 Kasım 1991	Anavatan Partisi
49		Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, 7. hükümeti	20 Kasım 1991	16 Mayıs 1993	Doğru Yol Partisi
		Erdal İnönü	16 Mayıs 1993	25 Haziran 1993	Sosyaldemokrat Halkçı Parti
50		Tansu Penbe Çiller, 1. hükümeti	25 Haziran 1993	5 Ekim 1995	Doğru Yol Partisi
51		Tansu Penbe Çiller, 2. hükümeti	5 Ekim 1995	30 Ekim 1995	Doğru Yol Partisi
52		Tansu Penbe Çiller, 3. hükümeti	30 Ekim 1995	6 Mart 1996	Doğru Yol Partisi
53		Ahmet Mesut Yılmaz, 2. hükümeti	6 Mart 1996	28 Haziran 1996	Anavatan Partisi
54		Necmettin Erbakan	28 Haziran 1996	30 Haziran 1997	Refah Partisi
55		Ahmet Mesut Yılmaz, 3. hükümeti	30 Haziran 1997	11 Ocak 1999	Anavatan Partisi
56		Mustafa Bülent Ecevit, 4. hükümeti	11 Ocak 1999	28 Mayıs 1999	Demokratik Sol Parti
57		Mustafa Bülent Ecevit, 5. hükümeti	28 Mayıs 1999	18 Kasım 2002	Demokratik Sol Parti
58		Abdullah Gül	18 Kasım 2002	14 Mart 2003	Adalet ve Kalkınma Partisi
59		Recep Tayyip Erdoğan, 1. hükümeti	14 Mart 2003	29 Ağustos 2007	Adalet ve Kalkınma Partisi
60		Recep Tayyip Erdoğan, 2. hükümeti	29 Ağustos 2007	Hala görevde	Adalet ve Kalkınma Partisi

YARGILANANLAR

AKLANANLAR-AFFEDİLENLER

Hüseyin Rauf Orbay
İstiklal Savaşı’nın önemli isimlerinden ve Başvekil Orbay, Atatürk’e suikast girişimi suçlamasıyla İzmir İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı ve 10 yıl hapse mahkûm edildi. Yurtdışında olduğu için cezası uygulanamadı. 1935 yılında kendi isteği ile yurda döndü, yeniden yargılandı. Askeri Yargıtay kararıyla aklandı.

Çerkes Ethem
Düzenli ordu kurulmadan önce, Mustafa Kemal'e karşı başlayan ayaklanmaları bastırdığı için iltifata mazhar olan Çerkes Ethem, emir dinlemez oldu ve İslamcı bir bakış açısıyla yoğrulmuş aşırı sol eğilimli Yeşil Ordu'yu kurdu. İzzettin Çalışlar komutasındaki Ankara Hükümeti'ne bağlı birliklere yenilerek Yunanlara sığındı. Ankara İstiklal Mahkemesi'nce gıyabında idama mahkûm edildi, ‘Yüzellilikler’ listesine alındı, Amman’da öldü. 1938’deki affa rağmen dönmedi.

Çerkes Reşit ve Tevfik
Çerkes Ethem’in kardeşleri. Ankara İstiklal Mahkemesi’nce gıyaplarında idama mahkûm edildiler. 1938 affından sonra yurda döndüler.

Kazım Karabekir
İstiklal Savaşı sırasında Doğu Cephesi Komutanı olan Karabekir, 1924’te muhalif Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı (TCF) kurdu ve ilk başkanı oldu. TCF’nin 1926’da kapatılmasının ardından İzmir Suikastı’na karışmakla itham edildi ve tutuklandı; ancak beraat etti. Bu arada Karabekir’in tutuklanmasını engellemeye çalışan İsmet Paşa da İzmir İstiklal Mahkemesi tarafından az daha tutuklanıyordu. Karabekir, Atatürk’ün ölümünden sonra 1939’de yeniden milletvekili seçildi ve 1946’da TBMM Başkanı oldu. 1948’de öldü.

Talat Paşa
İTC’nin önderlerinden Talat Paşa, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından İtilaf devletlerince savaş suçlusu olarak tutuklanma tehlikesi nedeniyle Almanya’ya sığındı. 1921’de Ermeni tehcirindeki rolü nedeniyle bir Ermeni tarafından öldürüldü. Naaşı 1943’te Adolf Hitler’in emriyle Türkiye’ye gönderildi. Naaşın getirilmesi İTC’nin rejimle barışması olarak yorumlandı. İnönü, İstanbul’da düzenlenen cenaze törenine çelenk gönderdi.

Dr. Rıza Nur
Muhalefetini değişik zamanlarda hem İttihatçılara hem Atatürk’e karşı yürüten Dr. Rıza Nur, her iki rejim tarafından da hiç sevilmedi. Önce Cemal Paşa tarafından sürgüne gönderildi. 1926-1938 arası Atatürk’e muhalefet ettiği için yurtdışında yaşadı. 1938’de Atatürk’ün ölümünün ardından Türkiye’ye döndü.

Miralay Sadık Bey
Tıpkı Rıza Nur gibi, Miralay Sadık Bey de hem İttihatçıların hem yeni rejimin muhalifiydi. Babıali Baskını’nın ardından sürgün hayatı başladı. Yeni rejim tarafından ‘Yüzellilikler’ listesine konuldu. Yüzellilikler affından yararlanmayı reddetti ve tam 22 yıl sürgün hayatı yaşadı. 1940’ta İnönü’ye bir mektup yazarak hakkındaki vatana ihanet suçlamasının kaldırılmasını istedi. İnönü’den müspet cevap geldi; ancak Miralay Sadık Bey, İstanbul’a geldiğinin gecesi Haydarpaşa Numune Hastanesi’nde nefes darlığı nedeniyle öldü.

Hüseyin Cahit Yalçın
İttihat Terakki Milletvekili olduğu 1908’den sonra hayatı sürgün ve yargılamalarla geçti. 31 Mart olayları sırasında gazetesi Tanin, saldırıya uğradı. Lazkiye Mebusu Emin Aslan, Hüseyin Cahit sanılarak öldürüldü. Ayaklanma bastırıldı; ama Tanin’e baskılar sürdü. 1920’de İngilizler tarafından Malta’ya sürüldü. 1922’de geri döndü ve Tanin’i çıkarmaya devam etti. Ama tek partili rejime yönelik eleştirileri yüzünden Çorum’a sürgüne gönderildi. İzmir Suikastı’na da adı karıştı. 31 Aralık 1938’de Çankırı Milletvekili olarak Meclis’e girdi. Yalçın’ın CHP ve DP ile de başı derde girdi. 1957’de öldü.

İDAM EDİLENLER

İsmail Canbulat
1918’de iki ay Dahiliye Nazırı olarak da görev yapan İsmail Canbulat, İttihat ve Terakki’nin selefi Osmanlı Hürriyet Cemiyeti kurucularından ve üç kişilik idare heyeti üyesinden biriydi. 1926’da milletvekiliyken Atatürk’e suikast girişiminde bulunmak suçlamasıyla İzmir İstiklal Mahkemesi’nde yargılanarak idam edildi. Yine İttihat ve Terakki (İTC) önderlerinden olan Kara Kemal de vurularak öldürüldü. Hakkındaki hemen her yorumda kaçarken bir tavuk kümesinde kıstırılarak öldürüldüğü itinayla belirtildi.

Sarı Efe Edip
Düzce isyanının bastırılmasında yararlılık gösterdi. Garp cephesinde etkili işler yaptı. Atatürk’e suikast girişimi şuçlamasıyla İzmir İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı, idam edildi.

Cavit Bey
İkinci Meşrutiyet Dönemi’nin Maliye Bakanı Cavit Bey, Düyun-u Umumiye’nin de destekçilerinden biriydi. İzmir Suikastı davasında yargılanarak idam edildi.

İskilipli Atıf Hoca
Şapka Kanunu ülkede belirli bir direnişle karşılaştı. Yasa kabul edildiği gün bazı illerde protesto gösterileri oldu. Eylemlere katıldığı ileri sürülen birçok kişi İstiklal Mahkemeleri’nde yargılandı. Bazıları idam edildi, bazıları hapse atıldı. İdam edilenlerden biri de İskilipli Atıf Hoca’ydı. Gerçekte Atıf Hoca, protesto eylemlerine bizzat katılmamış, fakat şapka kanununun yayımlanmasından bir yıl önce yazdığı, ‘Frenk Mukallitliği ve Şapka’ adlı kitabından dolayı Ankara İstiklal Mahkemesi’nce suçlu bulunarak idama mahkûm edildi, 1926’da asıldı.

Sabahattin Ali
Yazar Sabahattin Ali, hayatı boyunca bir muhalif oldu. Üzerindeki baskıların artması üzerine, 1948’de Bulgaristan’a geçmeye çalışırken, kılavuzu tarafından ‘milli hisleri tahrik’ ettiği gerekçesiyle öldürüldü. Katil, emekli astsubay Ali Ertekin, aynı yıl çıkan afla serbest kaldı. Ali’nin işkence sonucu öldürülüp, suçu aynı zamanda MAH ajanı olan Ertekin’in üstlendiği yönündeki iddialar hâlâ kanıtlanamadı.

Topal Osman
Giresunlu bir çete reisiyken Milli Mücadele yararına önemli işler yaptı. Rum çetecilerle mücadele etti, Koçgiri Ayaklanması’nın bastırılmasında önemli rol oynadı. Mustafa Suphi ve arkadaşlarını öldürdü. Atatürk’ün güvenini kazandı; astığı astık kestiği kestik tavırları hep göz ardı edildi. Topal Osman, 1923’te muhalif milletvekili Ali Şükrü Bey’i öldürtünce, Mustafa Kemal tarafından kendisine tahsis edilen Papazın Bağı’ndaki evinde öldürüldü. Ölümü iddialara göre Mustafa Kemal’in emriyle gerçekleştirildi. Cesedi sonraki günlerde gömüldüğü yerden çıkarılarak ibret için Meclis kapısı önünde asıldı.

ESKİ REJİMLE BAŞI DERDE GİRENLER

Fevzi Çakmak
Mustafa Kemal ile birlikte rütbesi mareşalliğe yükseltilmiş olan Fevzi Çakmak, Osmanlı Hükümeti’nce hain ilan edilmiş ve hakkında idam kararı verilmişti. 1946’da Demokrat Parti’yle yeniden TBMM’ye giren Çakmak, daha sonra Millet Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı. 1950’de öldüğünde, düzenlenen cenaze töreni CHP karşıtı gösteriye dönüştü ve Çakmak, büyük bir kalabalık tarafından tekbir sesleri arasında gömüldü.

Yakup Cemil
İttihat ve Terakki'nin en önemli tetikçisiydi. Ancak Enver Paşa, Talat Paşa tarafından Yakup Cemil’in darbe hazırlığında olduğuna ikna edilince tutuklandı. Vatana ihanetten idam edildi. Çocuklarına vatana hizmet maaşı bağlandı.

Damat Ferit Paşa
Son sadrazamlık görevi sırasında Sevr Antlaşması'nı imzaladı. İstanbul Hükümeti ile TBMM'nin uzlaşmasına engel oldu ve İngilizlerin baskısı ile görevinden ayrıldı. 1922 yılında yurtdışına kaçtı, 1923’te Fransa’da öldü.

GÖZ HAPSİNDE TUTULANLAR

Sabiha ve Zekeriya Sertel
Sabiha ve Zekeriya Sertel yazarı oldukları Tan gazetesinde, tam da Sovyetlerle ilişkilerin gerildiği bir dönemde ‘sıcak ilişkiler’ önerince hain ilan edildiler. 1945’teki bu kriz sırasında Tan gazetesinin yanı sıra sol yayınlar satan kitapevleri, bazı dergiler yağmalandı. Tan baskını sırasında göstericiler, “Kahrolsun komünistler, kahrolsun Serteller” sloganları attı. Serteller tutuklandı, göstericilerden hiçbiri yakalanamadı. Serteller 1950’de yurtdışına gitti.

Turancılar
Rejim, 1944 itibarıyla, İkinci Dünya Savaşı’nın ilk yıllarında müsamaha gösterdiği Turancıları köşeye kıstırdı. Nihal Atsız, Reha Oğuz Türkkan, H. Ferid Cansever, Zeki Velidi Togan, Alparslan Türkeş, Orhan Şaik Gökyay’ın da aralarında bulunduğu Turancılar hakkında 1944’te takibat başlatıldı ve 23 kişinin tutuklandığı bir dava açıldı. İsmet İnönü’nün, takibat kararı üzerine yaptığı konuşma Cumhuriyet gazetesinde ‘Türk Vicdanının Gür Sesi’ başlığıyla yayımlandı. İnönü kısaca şunları söylüyordu: “İnsaf edin, Türk vatandaşı geliştirmek için bütün iyi şartları üzerinde toplamış olan feyizli yolu bırakır da ırkçıların milleti parçalayacak nifaklı zehirlerine cemiyeti kaptırır mıyız?”

Yüzellilikler
Lozan Barış Görüşmeleri sırasında Milli Mücadele aleyhine faaliyet gösterdikleri gerekçesiyle af kapsamı dışında tutulan ve Bakanlar Kurulu tarafından adları tespit edilen yüz elli kişi 1924’te sürgüne gönderildi; 1927’de de vatandaşlıktan çıkarıldı. Yüzellilikler arasında, Vahdettin’in maiyeti, Kuvayi İnzibatiye komutanları, Çerkes Ethem ve arkadaşları, Çerkes Kongresi’ni düzenleyenler, çete reisleri, düşmanla işbirliği yapan gazeteciler vardı. Mustafa Sabri, Tarık Mümtaz, Rıza Tevfik (Bölükbaşı), Gümülcineli İsmail Hakkı, Vali Ali Galip, Sait Molla, Refik Halit (Karay), Refi Cevat (Ulunay) gibi tanınmış isimler de vardı. Yüzellilikler, 1938’de affedildi.
Said Nursi
İttihad-ı Muhammedi, Cemiyet-i Müderrisin ve Kürt Neşr-i Maarif Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı. Milli Mücadele hareketine katıldı, laik uygulamalarla ters düşmesi yüzünden yollar ayrıldı. 1925 ayaklanmasından sonra tutuklandı. Isparta, Eskişehir, Kastamonu, Denizli ve Afyon’a sürüldü. 1950’de DP iktidara gelince serbest bırakıldı. 1960’ta öldü.

Anayasa değişikliğiyle birlikte gündeme gelen 12 Eylül darbecilerinin, yargılanması ve o dönemle hesaplaşılması gerektiğini ifade eden Çakmak, “Ancak bu hesaplaşma samimi bir şekilde yapılmalı. 12 Eylül döneminde insanlığa karşı suç işlendi. İnsanlar işkenceden geçirildi, haksız idamlar oldu.

“Yaşını büyütüp idam ettiler“

2 Şubat 1980'de 24 kişiyle birlikte gözaltına alınan 17 yaşındaki Erdal Eren 19 Mart 1980'de idama mahkum edildi. Eren için jet hızıyla kemik raporları alındı ve 18 olduğuna karar verildi. Eren 13 Aralık 1980'de Ankara Merkez Cezaevi'nde idam edildi. Ailesi bile infazı ancak radyodan öğrenebildi.!!!

Menderes, Polatkan, Zorlu
On yıl başbakanlık yapan Adnan Menderes ile Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın 16 ve 17 Eylül 1961'de idam edildiler.

Aydemir ve Gürcan
5 Temmuz 1964'de ise, iki asker, Kara Harp Okulu Komutanı Talat Aydemir ile Süvari Birliği Komutanı Fethi Gürcan'ın yönetime el koymak için darbe girişiminde bulundukları gerekçesiyle idam edildiler.

Gezmiş, Aslan, İnan
6 Mayıs 1972'de, Türk Halk Kurtuluş Ordusu, THKO üyesi Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edildi.

12 Eylül
12 Eylül 1980 askeri darbesinin ilk idam edilen Necdet Adalı, Kurtuluş örgütü üyesiydi. Devrimci Yol üyesi Hıdır Arslan, 12 Eylül döneminin son idamı oldu.

12 Eylül döneminin idamları...
1980-84 yıllarında 50 kişi idam edildi. Bunların 18'i sol, 8'i sağ görüşlü ve 23'ü de adli suçtan hükümlüydü.

Ölüm cezası infaz edilenlerden biri ASALA üyesi Levon Ekmekçiyan idi. (Esenboğa Olayı 1982)

Kenan Evren 3 Ekim 1984'te Muş'ta yaptığı konuşmada "Hainleri asmayıp da besleyecek miyiz?" diyor ve bu sözü uzun yıllar belleklerde yer ediyordu.

12 Eylül döneminde sıkıyönetim askeri mahkemelerince 517 sanığa idam cezası verildi. Askeri Yargıtay'ın onayladığı idam kararlarının sayısı 124 oldu. Bunlardan, Milli Güvenlik Konseyi'nin onayladığı ve onay sonrası hemen infazı yapılan 50'si dışındakiler için cezalar fiilen müebbet hapse dönüştü.

Ölüm cezalarının infazlarına ilişkin onama kararları,
* Eylül 1980 - 25 Ekim 981 arası Milli Güvenlik Konseyi
* Ekim 1981 - 14 Ekim 1983 arası Danışma Meclisi
* 6 Kasım 1983 sonrası TBMM döneminde verilmiştir.

Türkiye'de 1984 tarihinden bu yana ölüm cezaları uygulanmıyor.
12 Eylül döneminde idam edilenler

Adı Soyadı Tarih Yer
Necdet Adalı (sol görüşlü) 07.Eki.80 Ankara
Mustafa Pehlivanoğlu (sağ görüşlü) 07.Eki.80 Ankara
Serdar Soyergin (sol görüşlü) 25.Eki.80 Adana
Erdal Eren (sol görüşlü) 13.Ara.80 Ankara
Cevdet Karakaş (sağ görüşlü) 04.Haz.81 Elazığ
Veysel Güney (sol görüşlü) 10.Haz.81 Gaziantep
Ahmet Saner (sol görüşlü) 25.Haz.81 İstanbul
Kadir Tandoğan (sol görüşlü) 25.Haz.81 İstanbul
Mustafa Özenç (sol görüşlü) 20.Ağu.81 Adana
İsmet Şahin (sağ görüşlü) 20.Ağu.81 İstanbul
Seyit Konuk (sol görüşlü) 13.Mar.82 İzmir
İbrahim Ethem Coşkun (sol görüşlü) 13.Mar.82 İzmir
Necati Vardar (sol görüşlü) 13.Mar.82 İzmir
Fikri Arıkan (sağ görüşlü) 27.Mar.82 Ankara
Sabri Altay (adli suçlu) 23.Nis.82 Adapazarı
Cengiz Baktemur (sağ görüşlü) 30.Nis.82 Elazığ
Şahabettin Ovalı (adli suçlu) 12.Haz.82 Sinop
Ednan Kavaklı (adli suçlu) 18.Haz.82 Ankara
Ali Bülent Orkan (sağ görüşlü) 13.Ağu.82 Ankara
Veli Acar (adli suçlu) 13.Ağu.82 Isparta
Eşref Özcan (adli suçlu) 19.Ağu.82 Kayseri
Halil Fevzi Uyguntürk (adi suçlu) 29.Ara.82 Afyon
Kazım Ergun (adli suçlu) 29.Ara.82 Akşehir
Muzaffer Öner (adli suçlu) 29.Ara.82 Amasya
Adem Özkan (adli suçlu) 13.Oca.83 Balıkesir
Hüseyin Çaylı (adli suçlu) 13.Oca.83 Afyon
Osman Demiroğlu (adli suçlu) 13.Oca.83 Isparta
Ahmet Mehmet Uluğbay (adli suçlu) 22.Oca.83 Akşehir
Ali Aktaş (siyasi) 23.Oca.83 Adana
Duran Bircan (adli suçlu) 23.Oca.83 Denizli
Levon Ekmekçiyan (Asala) 28.Oca.83 Ankara
Ramazan Yukarıgöz (sol görüşlü) 29.Oca.83 İzmit
Ömer Yazgan (sol görüşlü) 29.Oca.83 İzmit
Erdoğan Yazgan (sol görüşlü) 29.Oca.83 İzmit
Mehmet Kambur (sol görüşlü) 29.Oca.83 İzmit
Ahmet Kerse (adli suçlu) 30.Oca.83 Gaziantep
Rıdvan Karaköse (adli suçlu) 05.Şub.83 Akşehir
Cavit Karaköse (adli suçlu) 05.Şub.83 Akşehir
Süleyman Karaköse (adli suçlu) 05.Şub.83 Akşehir
Fatih Laçinligil (adli suçlu) 24.Şub.83 Keşan
Faik Görünmez (adli suçlu) 24.Şub.83 Kilis
Mustafa Başaran (adli suçlu) 30.Mar.83 Edirne
Hüseyin Üye (adli suçlu) 30.Mar.83 Nazilli
Şener Yiğit (adli suçlu) 20.Nis.83 Isparta
Cafer Aksu Altıntaş (adli suçlu) 20.Nis.83 Ordu
Abdülaziz Kılıç (adli suçlu) 26.May.83 Edirne
Halil Esendağ (sağ görüşlü) 05.Haz.83 İzmir
Selçuk Duracık (sağ görüşlü) 05.Haz.83 İzmir
İlyas Has (sol görüşlü) 06.Eki.84 İzmir
Hıdır Aslan (sol görüşlü) 24.Eki.84 İzmir

UNUTTUNUZ MU ? HATIRLATAYIM DEDİM…

Artık Sivil Anayasa zamanıdır..

İL TELEFON KODLARI

İL ADI Telefon Kodu

ADANA TELEFON KODU 322

ADIYAMAN TELEFON KODU 416

AFYON TELEFON KODU 272

AĞRI TELEFON KODU 472

AKSARAY TELEFON KODU 382

AMASYA TELEFON KODU 358

ANKARA TELEFON KODU 312

ANTALYA TELEFON KODU 242

ARDAHAN TELEFON KODU 478

ARTVİN TELEFON KODU 466

AYDIN TELEFON KODU 256

BALIKESİR TELEFON KODU 266

BARTIN TELEFON KODU 378

BATMAN TELEFON KODU 488

BAYBURT TELEFON KODU 458

BİLECİK TELEFON KODU 228

BİNGÖL TELEFON KODU 426

BİTLİS TELEFON KODU 434

BOLU TELEFON KODU 374

BURDUR TELEFON KODU 248

BURSA TELEFON KODU 224

ÇANAKKALE TELEFON KODU 286

ÇANKIRI TELEFON KODU 376

ÇORUM TELEFON KODU 364

DENİZLİ TELEFON KODU 258

DİYARBAKIR TELEFON KODU 412

DÜZCE TELEFON KODU 380

EDİRNE TELEFON KODU 284

ELAZIĞ TELEFON KODU 424

ERZİNCAN TELEFON KODU 446

ERZURUM TELEFON KODU 442

ESKİŞEHİR TELEFON KODU 222

GAZİANTEP TELEFON KODU 342

GİRESUN TELEFON KODU 454

GÜMÜŞHANE TELEFON KODU 456

HAKKARİ TELEFON KODU 438

HATAY TELEFON KODU 326

IĞDIR TELEFON KODU 476

ISPARTA TELEFON KODU 246

İSTANBUL TELEFON KODU Avrupa: 212

Anadolu: 216

İZMİR TELEFON KODU 232

KAHRAMANMARAŞ TELEFON KODU 344

KARABÜK TELEFON KODU 370

KARAMAN TELEFON KODU 338

KARS TELEFON KODU 474

KASTAMONU TELEFON KODU 366

KAYSERİ TELEFON KODU 352

KIRIKKALE TELEFON KODU 318

KIRKLARELİ TELEFON KODU 288

KIRŞEHİR TELEFON KODU 386

KİLİS TELEFON KODU 348

KOCAELİ TELEFON KODU 262

KONYA TELEFON KODU 332

KÜTAHYA TELEFON KODU 274

MALATYA TELEFON KODU 422

MANİSA TELEFON KODU 236

MARDİN TELEFON KODU 482

MERSİN TELEFON KODU 324

MUĞLA TELEFON KODU 252

MUŞ TELEFON KODU 436

NEVŞEHİR TELEFON KODU 384

NİĞDE TELEFON KODU 388

ORDU TELEFON KODU 452

OSMANİYE TELEFON KODU 328

RİZE TELEFON KODU 464

SAKARYA TELEFON KODU 264

SAMSUN TELEFON KODU 362

SİİRT TELEFON KODU 484

SİNOP TELEFON KODU 368

SİVAS TELEFON KODU 346

ŞANLIURFA TELEFON KODU 414

ŞIRNAK TELEFON KODU 486

TEKİRDAĞ TELEFON KODU 282

TOKAT TELEFON KODU 356

TRABZON TELEFON KODU 462

TUNCELİ TELEFON KODU 428

UŞAK TELEFON KODU 276

VAN TELEFON KODU 432

YALOVA TELEFON KODU 226

YOZGAT TELEFON KODU 354

ZONGULDAK TELEFON KODU 372